Deze website is opgezet met als doel het werk van de architect Jos Bijnen voor vergetelheid te behoeden. In eerste instantie willen we dat doen door een betrouwbare en zo volledig mogelijke documentatie aan te leggen van zijn nog bestaande gebouwen met inbegrip van de schetsen voor zover die er nog zijn. Deze taak is dringend aangezien het werk wordt bedreigd door (ondeskundige) verbouwing met verminking tot gevolg of door sloop. Uiteindelijk is het de bedoeling het gebouwde werk te ontsluiten door beschrijving en analyse om zo inzicht en begrip te verwerven in de compositie en stijl van dit boeiende en markante oeuvre.
Het werk van Jos Bijnen is veelomvattend en kent een ruime geografische spreiding, ruwweg gezegd Noordoost Brabant en het aangrenzende Noord Limburg. Zijn standplaats was vanaf 1950 Oss, waar hij in 1955 een door hemzelf ontworpen kantoor met woonhuis betrok. Werk van hem is te vinden in Malden, maar ook in Tilburg, Geldrop, Nistelrode en Venray.
J.W.C.J. Bijnen, roepnaam Jos, werd geboren in 1916 in Eindhoven. Hij volgde van 1945 tot 1949 de opleiding Bouwkunde van de Katholieke Leergangen in Tilburg. Later zou deze opleiding worden verzelfstandigd en herdoopt in Academie van Bouwkunst. Tijdens zijn beginnende werkzaamheid als architect volgde hij de postacademische opleiding Cursus Kerkelijke Architectuur (CKA) in Den Bosch. Deze cursus was op instigatie van de Rooms Katholieke kerk opgezet met het oog op de vorming van voldoende bekwame architecten. Tijdens de oorlog waren namelijk nogal wat kerken verwoest of beschadigd, die na de oorlog hersteld of herbouwd moesten worden. En daar kwam in de jaren vijftig nog een groot aantal nieuw te bouwen kerken in de uitbreidingswijken van grote en middelgrote steden bij. Jos Bijnen behaalde in 1955 het diploma van de cursus.
De gebouwen die onder invloed van de aldaar gedoceerde architectuur, werden ontworpen, werden wel voorzien van het etiket `Bossche School’(zie → Bossche School). Het is eerder een aanduiding dan een begrip dat iets verklaart.
Jos Bijnen voerde van 1950 tot 1981 als zelfstandig architect een eigen bureau in Oss. Het werk dat hij in deze jaren ontwierp, is gevarieerd en omvat vele gebouwsoorten. Hij ontwierp gewijde gebouwen zoals kerken, kapellen en kloosters, maar ook woningcomplexen in de volkshuisvesting en afzonderlijke woningen voor private personen. Daarnaast maakte hij ontwerpen voor scholen, zowel voor het basis- als vervolgonderwijs, en trad hij op als ontwerper van winkels en bedrijfsruimten.
Zonder vooruit te willen lopen op latere studies en analyses en zonder in detail te treden, kunnen we in het algemeen als kenmerken van zijn werk een hoge mate van ambachtelijkheid vaststellen, een rijke detaillering en een lichte, speelse ornamentiek. In zijn religieuze architectuur is een ontwikkeling waar te nemen van een herkenbare interpretatie van wat de cursus hem leerde tot een lossere, eigenzinnige omgang met de inhoud ervan. Zijn kerken evolueren, gelijk opgaand met de ontwikkeling van de Rooms- Katholieke liturgie ,van een gebedshuis meer in de richting van een gemeenschapshuis.
Behalve als architect manifesteerde Jos Bijnen zich ook als schilder en beeldhouwer. Hij overleed in Oss in 1993.
Sander Bijnen
Geraadpleegde literatuur:
Hilde de Haan en Ids Haagsma, Gebouwen van het Plastisch Getal. Een lexicon van de ‘Bossche School’. Haarlem 2010
Hettie Peterse en Kees Peterse, Bossche School in Oss. Oss 2011